Depresja i nerwica to powszechne dolegliwości, których długofalowe skutki mogą być niezwykle poważne. Przewlekły smutek, poczucie żalu, stres i bezsenność potrafią zrujnować zarówno psychikę, jak i organizm. Stany te powinno leczyć się pod opieką specjalisty, jednak dodatkowo można też sięgnąć po naturalne sposoby radzenia sobie z nawałem negatywnych myśli i emocji, z których szczególnie wartym wymienienia jest aromaterapia.

Aromaterapia – historia i założenia

Naszym wiodącym zmysłem jest wzrok, jednak olbrzymią rolę odgrywa też w naszym życiu zmysł powonienia. Każdy doświadczył oddziaływania zapachów na nastrój, a zagadnienie to badali już starożytni, którzy dużo uwagi poświęcali między innymi woniom wydzielanym przez rośliny. Dziedzina wiedzy, która bada wpływ zapachów olejków eterycznych i wonnych części roślin na zdrowie i nastrój, to właśnie aromaterapia.

Samo słowo stworzył urodzony we Francji blisko Lyonu René-Maurice Gattefossé – chemik będący ojcem współczesnej aromaterapii i to właśnie on w czasach współczesnych wyodrębnił z wielu roślin substancje znane jako olejki eteryczne.

Historia aromaterapii jest jednak o wiele dłuższa. Nie wiadomo dokładnie, kiedy zaczęto stosować zapachy do celów terapeutycznych, jednak już w neolitycznych Chinach tworzono kadzidła, a wiemy to stąd, iż w siedzibach ludzkich odkryto skamieniałą nadpaloną żywicę. Nie wiemy oczywiście, jaką rolę grało jej palenie. Być może chodziło tylko o odstraszenie insektów.

O wiele lepiej udokumentowana jest aromaterapia stosowana w starożytnym Egipcie, gdyż Egipcjanie traktowali zapachy niezwykle poważnie, budując też pierwsze urządzenia do destylacji olejków eterycznych. Dosyć dobrze dokumentowali także swoje osiągnięcia i przemyślenia związane z wonnymi substancjami roślinnymi. Od nich sztuki aromaterapii uczyli się między innymi Grecy i Rzymianie.

Aromaterapia charakteryzuje się holistycznym podejściem do człowieka. Leczy zapachem ciało, a także umysł. Do niedawna była postrzegana za rodzaj nauki duchowej, jednak wraz z potwierdzeniem skuteczności olejków eterycznych przy różnych poważnych dolegliwościach uzyskała oficjalną akceptację środowisk naukowych. Na świecie istnieje wiele organizacji stosujących tę wiedzę i niosąc pomoc osobom szukającym ukojenia w naturze. Trwają także rozmaite badania kliniczne, które wyjaśniają wpływ olejków eterycznych na ciało i umysł. Niektóre olejki na Zachodzie lekarze zalecają używać swoim pacjentom chorym na depresję i nerwice. Niektóre z nich nawet podaje się doustnie, jednak głównym sposobem aplikacji są masaże oraz użycie kominka aromaterapeutycznego oraz dyfuzera.

Olejki eteryczne – ich działanie i natura

Aromaterapia jest kojarzona głównie z olejkami eterycznymi, jednak surowcem w niej stosowanym są nie tylko one, lecz także wszystkie wonne części roślin oraz kadzidła. Olejki eteryczne są jednak najbardziej rozpowszechnione.

Olejkami eterycznymi nazywa się grupę substancji, które powstają w tkankach wydzielniczych roślin olejkodajnych. Jedną z ich ról w przyrodzie jest wabienie owadów, a także odstraszanie stworzeń roślinożernych. Olejki eteryczne mają niezwykle złożony skład chemiczny, gdyż niektóre z nich potrafią się składać nawet z ponad 300 substancji, jednak zazwyczaj jedna z nich jest wiodąca i występuje w nich w znacznie większej ilości. Olejek eteryczny najczęściej pachnie charakterystycznie dla danej rośliny, a jego zapach będzie bardzo intensywny. Po otwarciu buteleczki z olejkiem będzie roztaczał się od razu dookoła, co wynika z tego, że olejki eteryczne są substancjami lotnymi. Ich wspólną cechą jest też łatwe rozpuszczanie się w tłuszczach i alkoholach. Są one uzyskiwane głównie poprzez destylację parą wodną, ale też przez wytłaczanie, ekstrakcję przy użyciu rozpuszczalników i na rozmaite inne sposoby. Ich produkcja jest niezwykle kosztowna i wymaga ogromnych nakładów pracy,

Olejki eteryczne stosuje się głównie wdychając je lub nanosząc na skórę, a także stosując kąpiele olejkowe. Możliwe jest też ich stosowanie wewnętrzne na różne dolegliwości, chociaż absolutnie nie można robić tego samemu, gdyż w jednej kropli olejku zawiera się siła kilogramów rośliny, a niektóre olejki mogą być toksyczne przy stosowaniu wewnętrznym. Ponieważ jednak z łatwością wnikają przez skórę i docierają do krwiobiegu, który rozprowadza je po całym organizmie, ich stosowanie w tej formie jest najczęściej zupełnie wystarczające.

Olejki eteryczne a psychika i emocje

W celu stosowania olejków na depresję, nerwicę i inne podobne stany psychiczne, stosuje się je w kominku aromaterapeutycznym lub urządza się kąpiele olejkowe.

Kominek aromaterapeutyczny to jeden z najprzyjemniejszych elementów wyposażenia domu. Jego konstrukcja oraz zasada działania są niezwykle proste. Składa się on z pojemniczka napełnianego wodą oraz miejsca na podgrzewacz. Do wody wkrapla się od kilku do kilkunastu kropli olejku i już po niedługim czasie pomieszczenie wypełnia się cudowną wonią, a nastrój w cudowny sposób ulega zmianie.

Jaki jest jednak mechanizm działania olejków eterycznych na psychikę i czy rzeczywiście posiadają one na nią wpływ? Nauka już jakiś czas temu udowodniła ich pozytywne działanie i dokładnie je wyjaśniła. Kiedy wdychamy olejek, oddziałuje on na część mózgu zwaną układem limbicznym. Składa się on z korowych i podkorowych struktur mózgu, które regulują procesy mentalne i emocjonalne, wpływając też na niektóre czynności wegetatywne organizmu. Układ ten reguluje też między innymi popęd seksualny. Układ limbiczny ocenia docierające do niego wrażenia zmysłowe, w tym wrażenia węchowe, i wywołuje konkretną reakcję emocjonalną. Zapachy oddziałują też na równowagę hormonalną, co tłumaczy ich wpływ na nastrój i reakcje układu nerwowego na nie.

Każdy olejek w inny sposób oddziałuje na układ limbiczny, mając ściśle określony wpływ na nastrój i zachowanie. Niektóre olejki eteryczne mają więc właściwości głęboko odprężające, uspokajające i pomagające usnąć, a inne z kolei powodują pobudzenie, eliminując zmęczenie, dają efekt poprawienia szybkości i przejrzystości myśli. Są też takie, które są silnymi afrodyzjakami. Aromaterapia polega na identyfikacji problemu i dostosowaniu do niego odpowiedniego zapachu, a także kompozycji różnych wonnych mieszanek, gdyż niektóre olejki działają jeszcze lepiej, gdy połączy się je z innymi. Olejki eteryczne oddziałują nie tylko na emocje, ale także na wspomnienia. Rozmaite zapachy mogą uruchomić całą lawinę wspomnień, w tym często takich, które zaszyte są głęboko w podświadomości.

Chociaż aromaterapia jest niezwykle pomocna w stanach depresyjnych i przy silnym stresie i bezsenności, nie powinna być stosowana jako jedyna forma terapii. Wiele osób obawia się wizyty u psychologa lub psychiatry, chcąc leczyć te dolegliwości na własną rękę. Jest to poważny błąd. Są to poważne choroby, które wymagają współpracy ze specjalistą, który wdroży odpowiednie leczenie, którego podstawą będą sesje psychoterapii, a czasem także leczenie farmakologiczne.

Sama aromaterapia nie wyleczy ciężkiej depresji i nerwicy, jednak potrafi dać ulgę w najcięższych momentach i skutecznie przegania chmurę czarnych myśli, jednak jest to działanie ograniczone czasowo, które zachodzi głównie podczas sesji wdychania olejków i pewien czas po niej. W przypadku, gdy stany depresyjne i stres występują jednak okazjonalnie i są związane z intensywnym stylem życia oraz zmęczeniem, można wspierać się samą aromaterapią.

Jakość olejków eterycznych a ich stosowanie w kominku aromaterapeutycznym

Osoby, które dopiero chcą zacząć przygodę z aromaterapią, mogą mieć problem z wyborem odpowiednich olejków. Olejki eteryczne to substancje, których skład powinien być całkowicie naturalny. Niestety, ponieważ są one niezwykle drogie w produkcji, producenci rozcieńczają je oraz dodają do nich różne niepożądane substancje. Często myli się też olejki eteryczne z olejkami zapachowymi, które są po prostu syntetycznymi substancjami zapachowymi, które nie mają nic wspólnego z roślinami, których zapach wydzielają i są wysoce toksyczne. Warto mieć to na uwadze i nie kupować olejku określanego jako olejek zapachowy.

Osoby stosujące je w kominku jednak nie muszą bardzo przejmować się tymi czynnikami. Dobre olejki eteryczne kosztują od kilkudziesięciu do kilkuset złotych za małą buteleczkę. Wynika to z tego, że do uzyskania jednak kropli często potrzebne jest wiele kilogramów surowca. Większość olejków obecnych w aptekach i sklepach kosztuje kilkanaście złotych, co świadczy o tym, że nie są czyste, gdyż sam surowiec potrzebny do ich uzyskania jest o wiele droższy.

Innym sposobem użycia jest skropienie poduszki, jednak w przypadku olejków gorszej jakości trzeba mieć na uwadze, że pozostaną na niej tłuste plamy. Czyste olejki eteryczne nigdy nie są tłuste i kiedy skropi się nimi odzież lub papier, to po wyschnięciu nie pozostanie po nich tłusta plama. Jednak olejki, których producent postanowił oszczędzić, rozcieńczając je i dodając różne dodatkowe substancje, pozostawią tłuste ślady.

Olejki eteryczne jednak w pełni czyste i nierozcieńczone muszą być przy ich użyciu wewnętrznym i innych użyciach terapeutycznych. Tu wymagana jest najwyższa jakość i czystość, a co za tym idzie, ich cena musi być niezwykle wysoka. Jednak do stosowania w kominku w pełni wystarczające będą tańsze olejki. Producenci rozcieńczają je rozpuszczalnikami i olejami, jednak zawierają one sporą ilość naturalnych substancji występujących w danej roślinie i wdychane będą niezwykle skuteczne. Inaczej sprawa się ma z syntetycznymi olejkami zapachowymi, które nie zawierają naturalnych substancji i poza miłym zapachem nie mają żadnego działania terapeutycznego, a często dodawane są do nich wysoko toksyczne substancje.

Osoby chcące używać olejków eterycznych w celach regulacji procesów emocjonalnych i mentalnych mogą więc zakupić niedrogie olejki eteryczne w aptece. Praktycznie każda apteka ma w swojej ofercie rozmaite olejki, jednak czasem trzeba je zamówić. Sprzedawane są one też w sklepach zielarskich, sklepach ze zdrową żywnością, a także w sklepach kosmetycznych. Przed zakupem olejku danej firmy warto jest poszukać o niej informacji w Internecie. Samodzielnie nie da się bowiem ustalić jakości olejku, a w przypadku bycia zwykłym kupującym jednym z najlepszych kryteriów wyboru olejków jest prestiż danej firmy.

Można też zawsze zasięgnąć porady specjalisty w dziedzinie aromaterapii – czy to w Internecie na specjalistycznych forach i blogach, czy udając się do najbliższego aromaterapeuty działającego w okolicy, co w dużych i średnich miastach jest łatwe do realizacji. W Polsce przybywa bowiem profesjonalnych aromaterapeutów, którzy mają ukończone rozmaite kursy i szkolenia oraz posiadają dyplomy. Oczywiście korzystanie z ich usług nie jest koniecznością, gdyż na rynku istnieje wiele pozycji dotyczących aromaterapii, jednak czasami warto jest udać się do kogoś, kto od lat zajmuje się tą formą terapii, zamiast błądzić po omacku.

Wybrane olejki eteryczne w walce z depresją, nerwicą i bezsennością

Poniżej znajduje się lista czterech olejków używanych w zaburzeniach związanych z depresją i nerwicą wraz z ich właściwościami i wskazówkami odnośnie użycia. Są to olejki tańsze i dość łatwo dostępne w naszym kraju, przez co będą łatwo osiągalne i nie obciążą budżetu.

• Olejek lawendowy – to jeden z najlepiej przebadanych pod tym względem olejków eterycznych. Przeprowadzono liczne badania kliniczne z jego zastosowaniem, a na Zachodzie podaje się go pacjentom w formie doustnych kapsułek. Działa on jak tabletki przeciwdepresyjne, jednak nie posiada szkodliwych efektów ubocznych. Udowodniono między innymi jego sporą skuteczność w walce z depresją poporodową. Używany jest też z sukcesem u osób cierpiących na zespół stresu pourazowego. Daje on głębokie odprężenie, a badania kliniczne udowodniły, że jest też niezwykle skuteczny w zaburzeniach snu. Olejek można stosować w kominku aromaterapeutycznym lub dyfuzerze, a także w kąpieli. Można wetrzeć też kilka kropel za uszy. Niektórzy na noc skrapiają nim poduszkę, co ułatwia zaśnięcie i rozpędza negatywne myśli.
• Olejek bergamotowy – charakteryzuje go niezwykle świeży cytrynowy zapach. Daje on poczucie radości, świeżości i energii i działa głęboko uspokajająco. Także jego wpływ jest doskonale zbadany klinicznie. Aby wykorzystać pełen potencjał jego zapachu można go między innymi wetrzeć w ilości kilku kropelek pod nos i posmarować nim usta, co sprawi, że będzie wdychany, a zapach będzie odczuwany bardzo intensywnie, przynosząc szybkie ukojenie.
• Olejek cynamonowy – zapach cynamonu to jedna z najprzyjemniejszych dla ludzi woni. Przynosi on przede wszystkim miłe skojarzenia związane ze świętami, ogniskiem domowym i ciepłą atmosferą. Od strony fizjologicznej działa on na mózg odprężająco, ale jednocześnie pobudza też procesy mentalne i energetyzuje, pobudzając mózg do działania. Można go stosować w kominku podczas nauki na egzaminy, czy pracując nad jakimś wymagającym projektem. Nadaje on myślom szybkości i klarowności. Jest także silnym naturalnym afrodyzjakiem. Ostrzeżenie związane z olejkiem cynamonowym: Olejek cynamonowy jest niezwykle intensywny i działa na skórę mocno drażniąco, mogąc wywołać poważne poparzenia. Należy to uwzględnić, nanosząc go na skórę. Robimy to, zawsze mocno go rozcieńczając! Indywidualna tolerancja olejku jest różna, gdyż każdy wykazuje się inną wrażliwością skóry. Chcąc wykonać masaż, najlepiej zacząć od jednej kropli olejku na łyżkę oliwy lub innego oleju do masażu i obserwować reakcję skóry. Do kąpieli dodać 4-6 kropli olejku, gdyż większa ilość także może spowodować poparzenie. Absolutnie nie mogą stosować go kobiety w okresie ciąży, gdyż powoduje poronienie!.
• Olejek jałowcowy – równie dobrze na nastrój działa olejek z jagód jałowca. W jego przypadku trzeba zachować podobne środki ostrożności, jak przy olejku cynamonowym, gdyż także działa drażniąco na skórę i może wywołać poparzenia. Najlepiej stosować go w kominku lub dodać 10 kropel do kąpieli.
• Olejek cytrynowy – niezwykle skuteczny i tani w produkcji. Tłoczony na zimno ze skórek cytrynowych. Bardzo szybko rozprawia się z przygnębieniem i dodaje energii. Nierozcieńczony parzy skórę, więc należy go rozcieńczać. Często skrapia się nim pościel, aby utrzymać w sypialni intensywny kojący nerwy zapach.

Aromaterapia to niezwykle pasjonująca dziedzina wiedzy, która w połączeniu ze współczesną medycyną może zdziałać cuda. Warto wspierać nią konwencjonalną terapię prowadzoną przez psychologa lub psychiatrę.